” Dünyanın yoksul insanlarıyla , Neyim varsa paylaşmak isterim.” Che Guevera

Aylardır Corona  ile iç içe yaşıyoruz. Neredeyse bir yıla ulaşmış olacağız.  Günlük hasta sayıları , test sayıları , salgının yayılma oranları, salgınla mücadele yöntemlerine ilişkin haberler, bilgilendirmeler, açıklamalar günlerimizi dolduruyor. Ben de sosyal mesafe kuralına uyarak kalabalıklardan uzakta , tenha yerlerde yaşamımı sürdürüyorum. Zamanımı  boşa  geçirmek yerine  dolu dolu değerlendirmek istiyorum.

Günlük gazeteleri düzenli okuyorum. Elimden kitap düşürmüyorum. Akşam haberlerini kaçırmıyorum. Arta kalan zamanlarda dostlara telefon ediyor, bilgisayarla iletişime geçiyorum. Televizyon kumandası ile kanaldan kanala geziniyorum. İlgimi çekecek izlenceler arıyorum.

Son okuduğum kitabın adı ” Edebiyat ve Yaşam arasında Che”.  Kitaptan hem etkilendim hem bilgilendim. Çocukluğundan başlayarak gençliğinde ve mücadele için  çıktığı dağlarda  elinden kitap düşürmediğini öğrendim Che’nin. Dünya klasiklerini  okuyan, müzeleri, sergileri gezen , entellektüel birikimi olan bir insan. Günlükler tutmuş, mektuplar ve  şiirler  yazmış  bir yazar. Che Guevara, salt bir efsane değil. Salt bir eylem adamı değil. Aynı zamanda inancı, değerleri ve duygularıyla hareket eden derin düşüncelerin adamıdır .

Bu yönleriyle Ulusal Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’e  benzetirim.  Halkının bağımsızlığı ve özgürlüğü  için başlattığı kurtuluş mücadelesinde elinden kitabı bırakmayan Atamıza. Demek ki  hiç bir  koşul kitap okumaya engel değildir.

Geçmişe daldım. Köy Enstitü’lü yazarları ve onların  öncülük ettiği köy romanlarını anımsadım. Bizlere okuma sevgisi aşılayan, yolumuzu aydınlatan yazarlardır  onlar. Onların romanlarıyla , öyküleriyle köy gerçekliği ile yüz yüze geldik. Köyde doğmuş, köyde yetişmiş biri olmamıza karşın köye ve köylüye bakış açımızı genişletiyorlardı. Anlatılanlar, yaşadıklarımızla örtüşüyordu ama anlayışımız değişiyordu. Mahmut Makal’ın ‘’Bizim Köy’’ adlı romanıyla başlayan yolculuğumuz Yaşar Kemal’in İnce Memed’i , Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü ile sürüyordu. Romanları su gibi okuyor, içimize sindirmeye çalışıyorduk.

Neler yoktu ki romanlarda? Köylerin geri kalmışlığı, köylülerin yoksulluğu, feodal düzenin, ağalığın baskısı ve bu baskılar altında ezilen, boğulan  umarsız insanlar. Yoksulluğu alınyazısı olarak görmeyen, ağa baskısına , yoksulluğa direnen kahramanlar vardı içlerinde. Ağalığa, ağaların zulmüne , yoksulluğa, adaletsizliğe  başkaldırıyorlardı. İnce Memed’in Abdi Ağa’ya başkaldırışı köylüler için bir umut olmuştur.

Fakir Baykurt’un romanlarında da aynı direnişi, aynı mücadeleyi görürüz. Yılanların Öcü’nde  adaletsizliğe, haksızlığa  bir anıt gibi karşı duran Irazca, Tırpan romanında varsılların egemenliğine kafa tutan Uluguş, Onuncu Köy’de ağalığa karşı direnen ve bu yüzden  o köyden öteki köye sürülen Durani öğretmen , bu direnişin somut örnekleridir. Korkmazlar, geri adım atmazlar. Yüreklice verirler mücadeleyi. Zulümler, baskılar, sürgünler, döndüremez onları gittikleri yoldan. Fakir Baykurt’un kendi yaşamı böyledir. Onu hep mücadele içinde gördük, tanıdık. Öğretmen örgütlenmesinin hep içinde  ve hep ön saflarda yer aldı. Onun ışığı aydınlattı yolumuzu.

Sanatın estetik yönü var elbette. Güzelliği öne çıkaran , güzel duygular kazandıran özelliğinin yanında direniş yönü daha güçlü bence. Örneğin  Bizdeki yaygın adıyla “Rodrigo’nun Gitar Konçertosu”…Hepimiz keyifle dinleriz. Öyküsünü anlatayım kısaca.

17 Temmuz 1936’da  İspanya bir iç savaşa sürüklendi…Bir yanda  Hitler ve Mussolini destekli General Franco’nun komutasındaki faşist güçler. Öte yanda Halk cephesi. Bir yanda Alman Nazi ordusunun bombardıman uçakları… Mussolini’nin askerleri… Ve faşist İspanya ordusu…Diğer  çeşitli partilerin bir araya gelerek oluşturduğu ve halkın desteğiyle iktidara gelen İspanya  Halk Cephesi…Dünyanın pek çok  ülkesinden destek için gelenler.

Üç yıl süren ve büyük yıkıma yol açan İç Savaş Halk Cephesi’nin yenilgisiyle sonuçlandı… Ve İspanya’da Franco’nun, 1975 yılında ölümüne kadar 40 yıl sürecek olan, diktatörlük dönemi başladı.

İşte, bu ünlü  konçerto bu dönemi anlatır…

İspanya iç savaşı sırasında ve sonrasında Franco diktatörlüğünün halkına çektirdiği acıları, zulmü anlatan ve Faşizme karşı direnen devrimcilerin coşkusunu içeren bu muhteşem konçerto’yu Rodrigo görmez olduğu için bölümler halinde eşine yazdırmıştır.

68 ve 78  kuşağından  Rodrigo’nun Gitar Konçertosunu ezbere bilmeyen yoktur sanırım. Nedenini de hepimiz biliriz. İdama giderken son arzusu bu konçertoyu dinlemek olan bir yiğitten, Deniz Gezmiş’ten  sözediyorum…

Her şeyden öte, dünyanın neresinde , kime ve ne türden olursa olsun yapılan her haksızlığı yüreğinizin  derinliklerinde duyumsayın.  Bu , bir devrimcinin en güzel, en yüce niteliğidir.

Ah Corona! Nerelere götürdün yine. Biz de sana karşı direneceğiz böyle.

İnce Memed gibi, Irazca  gibi, Uluguş gibi, Durani öğretmen gibi karşı koyan, direnen tüm sağlık çalışanlarına selam olsun.