Bursamızın usta kalemi Bursa Vatan Medya Gurubu yazarlarından bilge ve araştırmacı gazeteci Bahri PALAS’ın Bayrak Haber için yaptığı özel haber. Keyifle okumanızı dileriz.

*Çarşı içinde üzeri kurşun örtülü, bir minareli büyük bir mâbed*

(Evliya Çelebi)

Romalılar tarafından gynasium olarak inşa edilen yapının taş temellerine oturulmuş, Bizans dönemi bazilikasıdır. 787’de kiliselerde ikona sorununun çözümü için Patrik Trasios yönetiminde 350 psikopos ve çok sayıda keşişin katılımı ile Yedinci Konsil Toplantısı’nın gerçekleştirildiği bu bazilika, Hristiyanlık tarihinde önemli bir yere sahiptir. Alınan kararla ikonların kiliselerde serbest bir şekilde yer almasına izin verilmiştir. İlk çizilen duvar resimlerinin de yine bu caminin içinde olduğu düşünülmekte olup caminin güney duvarında mezar odacığı olduğu tahmin edilen yarım elips niş içinde Hz. Meryem, Hz. İsa ve Yuhanna tasviri fresk bulunmaktadır.

Yapı 1065’teki büyük depremde bütünüyle yıkılmış ardından zemini yükseltilerek yeniden inşa edilmiştir. 1331’de İznik’in Osmanlı egemenliğine girmesiyle birlikte Orhan Gazi komutasındaki Osmanlı Ordusu kentte toplu halde ilk Cuma namazını kılmış ve “Hagia Sophia” kilisesi camiye çevrilmiştir. Yapının kapı ve pencere kenarlarında, kemer içlerinde Osmanlı dönemine ait kalem işlemleriyle Eyüp Osman tarafından yazılmış olan Kur’an sureleri yer almaktadır. Mâbed, 17. Yüzyılda çıkan bir yangın sonucu harabeye dönmüştür. Dönemin hassa başmimari Koca Sinan tarafından büyük ölçüde mimarisi de değiştirilerek onarılmış ve ihya edilmiştir.

Cami 18-19 yüzyıllar arasında terkedilmiş durumda olup yaklaşık iki yüzyıl süren bir bakımsızlık dönemi geçirmiştir. 1935 ‘te yapılan restarasyon çalışması ile ziyarete açılmıştır. Aralık 2007 tarihinde Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından başlatılan restorasyon çalışmasının tamamlanmasıyla birlikte 6 Kasım 2011 ‘ de Kurban bayramının ilk günü bayram namazının kılınmasıyla ibadete açılmıştır.