Ülkemizde gerçek demokrasi var mıdır? Sayısal çoğunluk, gerçek demokrasinin kanıtı mıdır? Siyasal iktidarlar, neden bilgisiz insanların çoğalmasını ister? Niçin bilgisizlerin çoğalması için çaba gösterir? Soruları çoğaltabiliriz.

Bu soruların yanıtını çoğumuz biliriz. Biz , gene de Platon’dan alındığı söylenen bir alıntı ile sorularımıza yanıt aramaya çalışalım.

“Bir gün Sokrates yine öğrencileriyle söyleşirken bir öğrencisi Sokrates’e sorar:

─ Eğer demokrasi çoğunluğun kararını kabul etmekse, adil olan da bu değil midir?

Örneğin,  yüz kişinin oy kullandığı bir yerde elli bir kişinin kararına mı uymak daha adil ve doğru olur yoksa kırk dokuz kişinin kararına uymak mı?

Hem olağandır ki daha çok insanın daha az insandan yanılma olasılığı  daha azdır. Şu halde sizin demokrasiye karşı çıkmanız doğru olmadığı gibi haklı da sayılmaz.

Bunun üzerine Sokrates her zaman olduğu gibi soru yanıt yöntemini kullanarak o öğrencisine önce sorar:

Bize söyler misin, bilge olmak mı daha zordur yoksa bilgisiz  olmak mı?

Öğrenci: Elbet de ve hiç kuşkusuz bilge olmak daha zordur. Bilge olmak için çok okumak , araştırmak ve yorulmak gerekirken cahil olmak için bir şey yapmaya gerek yoktur.

Sokrates: Peki o halde bize yine söyler misin toplumlarda bilgisiz insanların sayısı mı çok olur yoksa bilge insanların sayısı mı ?

Öğrenci:  Elbet de ve hiç kuşkusuz  bilgisiz  insanların sayısı çok olur.

Sokrates: Peki bize yine söyler misin bir gemide yüz yolcu bulunsa;  geminin nerede ,nasıl ve hangi yönde yelken açması gerektiğini kaptan mı daha iyi bilir yoksa o yüz yolcu mu?

Öğrenci: Eğer yolcular içinde Denizcilik bilgisi olan yoksa  doğaldır ki  en iyi bilen kaptandır.

Sokrates: Peki o halde diyebilir miyiz ki herkes her konuda karar veremez, herkes bildiği yerde konuşmalı ve her iş ehline verilmeli?

Öğrenci: Olması gereken budur.

Sokrates:  Peki o halde bize yine söyler misin kimin hangi konuda bilgili olup olmadığını bilmeden sadece çoğunluk oldukları için kararlarını doğru bulmak adil ve doğru olabilir mi?

Hem sen de kabul ettin ki bir toplumda bilgisizlerin  sayısı bilgelerden hep daha çok olur…”

Platon’dan aktarıldığı iddia edilen bu diyalogların mantık silsilesi daha sorumlu bir tavırla incelendiğinde, buradan Sokrates’in demokrasiye karşı olduğu ve sırf bu yüzden idam edildiği sonucunu çıkarmak, hem çok zor hem de çok tartışma götürür önerme olur. Çünkü Demokrasinin birincil karakteri özgür konuşmaktır. Özgür konuşmak ve özgürce akıl yürütmek, demokrasi denilen siyasi rejimin en temel özelliğidir. Sokrates bu kadar içselleştirdiği ve neredeyse felsefesini üstüne bina ettiği bu demokratik yönetme karşı olabilir mi? Bu mümkün mü?

Sokratesin, azınlık-çoğunluk, bilgelik-bilgisizlik  ikilemlerinde aradığı  şey, doğru karar verme gerçeğidir. Mantığının vurgusu doğru karar alabilme yetisidir. Karar alma biçiminin, doğru karara gölge düşürme olasılığı, onun, kuşku duyma  kaynağıdır. Ama bu mantığının bile bugün demokrasi denilen siyasi rejime ilham verdiği yadsınamaz.

Bugün bütün dünyada egemen olan demokrasi aslında temsili demokrasidir. Doğrudan demokrasi değil. Söz gelimi , seksen milyonu temsil etmek için  parlamento  oluşturulur. Koca bir kenti sadece bir belediye başkanı temsil eder. Örnekleri çoğaltılabilir.

Temsili demokrasilerin oluşturulmasında Sokratesci bir yaklaşım egemendir. Aradan 2500 yılı geçmesine karşın  Sokrates’in düşünceleri  bu bakımdan da bütün canlılığını korumaktadır.

Siyasi partiler ile  Sivil Toplum Kuruluşları , demokrasinin temsilcileridir. Çoğunluğu temsil etmek için küçük azınlık guruplar, çoğunluk tarafından seçilerek görevlendirilir. Burada aranılan biricik ölçüt,  ikna yöntemiyle  inandırmaktır.

Zaten gerçek bir temsili demokrasi tanımı  yapılırken şu üç saç ayağına vurgu yapılır: Önermek, inandırmak ve seçilmektir.

Sonuçta temsili demokrasi bir delege sistemidir ve seçilen delegeler, büyük çoğunluğu temsil eder. Örneğini ülkemizde yaşıyoruz. Seçtiğimiz delegeler, çoğunluğu ne ölçüde temsil ediyor? Çoğunluğun haklarını ne ölçüde koruyor? Seçildikten sonra denetleme ve değiştirme hakkımız var mı?

Bu sorulara yanıt bulduğumuz zaman demokrasiden söz edebilir miyiz?  Yanıtlarınızı ilgiyle ve merakla bekliyorum. Şimdiden başarılar dilerim.